برهان نظم از منظر فلسفۀ نقادی کانت
Authors
abstract
چکیده یکی از سادهترین، عمومیترین و در عین حال کهنترین براهینی که برای اثبات وجود خدا اقامه شده، برهان نظم یا برهان غایتشناختی است. اندیشمندان بسیاری در تأیید یا رد این برهان قلمفرسایی کردهاند که در این میان، نقدهای کانت شهرت فراوان دارد. موضع کانت در برابر این برهان، هم جانبدارانه است و هم منتقدانه. او برهان نظم را همواره شایستۀ احترام میداند، زیرا تنها برهانی است که راه فهم را برای اعتقاد به وجود خداوند هموار میسازد و به آن جهت طبیعی میبخشد. این برهان مدعی است که از طریق شناخت طبیعت و بدون استناد به هیچ برهان استعلایی میتواند وجود خدا را مبرهن سازد؛ لیکن در عمل از عهدۀ این کار برنمیآید و به ناچار در مراحلی از برهان از تجربه دست میکشد و به دو برهان دیگر یعنی برهان جهانشناختی و برهان وجودی پناه میبرد. در نتیجه، برهان نظم علاوه بر نقایص خاص خود، مغالطههای دو برهان دیگر را نیز مرتکب میشود. کانت با انحصار براهین اثبات وجود خدا در سه برهان و رد هر سه، راه عقل نظری را در اثبات هستی خدا بسته میبیند و در نهایت مدعی است که اعتقاد به خدا را فقط بر بنیادهای اخلاقی میتوان استوار ساخت.
similar resources
دین و خدا در فلسفۀ نقادی کانت
چهارچوب نظری فلسفة نقادی کانت ریشه در تحولات قرن هجدهم و دورة موسوم به روشنگری و منورالفکری اروپا دارد؛ رهیافتهای دینپژوهی، از جمله باور به خداوند یا علت اولی، نزد او نیز متأثر از همان فضاست. پرسش از اعتبار و دامنة شمول معرفت مابعدالطبیعی و مهمتر از آن مبادی تکوین چنین معرفتی از دغدغههای معرفتشناختی کانت است که درست زمانی مطرح میشود که سخن و پرسش از «امکان مابعدالطبیعه» به میان می...
full textدین و خدا در فلسفۀ نقادی کانت
چهارچوب نظری فلسفة نقادی کانت ریشه در تحولات قرن هجدهم و دورة موسوم به روشن گری و منورالفکری اروپا دارد؛ رهیافت های دین پژوهی، از جمله باور به خداوند یا علت اولی، نزد او نیز متأثر از همان فضاست. پرسش از اعتبار و دامنة شمول معرفت مابعدالطبیعی و مهم تر از آن مبادی تکوین چنین معرفتی از دغدغه های معرفت شناختی کانت است که درست زمانی مطرح می شود که سخن و پرسش از «امکان مابعدالطبیعه» به میان می آید؛ ی...
full textمعنای فرهنگ (Kultur و Bildung) در فلسفۀ نقادی کانت
برداشت کانت از فرهنگ، عمدتاً به آثار متاخر او در حوزۀ تاریخ، انسانشناسی و غایتشناسی محدود شده است. همچنین به دلیل استعمال مبهم و نامنظم اصطلاحات Kultur و Bildung (و آمیختن آنها با مفاهیمی همچون Zivilisation و Erziehung) در نیمۀ دوم قرن هجدهم، در فضای فکری آلمان، عمدتاً فهم معنای فرهنگ بسیار مبهم و مناقشهبرانگیز است. لذا مقالۀ حاضر، نه تنها محدودۀ بحث خود را به دورۀ نقادی کانت و سه نقد اصلی او ...
full textصورتبندی برهان نظم از منظر سوئینبرن
برهان نظم سادهترین، قابل فهم ترین و عمومیترین برهان بر وجود خداوند است. در طول تاریخ روایتهای متعددی از این برهان ارائه شده است که از درجات متفاوتی از قوّت و دقّت برخوردارند. به نظر نگارندگان معقولترین و قابل دفاعترین روایت از این برهان، روایتِ «استدلال از راه بهترین تبیین» است. روایتهایِ کلاسیک، مقایسهای، تنظیم دقیق، پیچیدگی غیر قابل تقلیل بیوشیمیایی و اطلاعات زیست شناختی ضمن آنکه هر یک روا...
full textصورتبندی برهان نظم از منظر سوئینبرن
برهان نظم سادهترین، قابل فهم ترین و عمومیترین برهان بر وجود خداوند است. در طول تاریخ روایتهای متعددی از این برهان ارائه شده است که از درجات متفاوتی از قوّت و دقّت برخوردارند. به نظر نگارندگان معقولترین و قابل دفاعترین روایت از این برهان، روایتِ «استدلال از راه بهترین تبیین» است. روایتهایِ کلاسیک، مقایسهای، تنظیم دقیق، پیچیدگی غیر قابل تقلیل بیوشیمیایی و اطلاعات زیست شناختی ضمن آنکه هر یک روا...
full textMy Resources
Save resource for easier access later
Journal title:
پژوهش های علم و دینPublisher: پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
ISSN
volume 3
issue 5 2012
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023